Rewolucyjny — zarówno, jeśli chodzi o treść, jak i o zdjęcia — program dokumentalny, ukazujący różnorodność żyjących na świecie rekinów. Nauka zna ponad 30 gatunków rekinów i płaszczek. Na ekranie oprócz bardziej znanych gatunków, takich jak: żarłacze białe czy głowomłoty, zobaczymy również rzadkie rekiny polarne i ryby chrzęstnoszkieletowe z rodziny brodawkowatych.
Pod falami oceanu żyje pełna tajemnic prastara rodzina – rekiny. Polują we wszystkich morzach i są najgroźniejszymi drapieżnikami oceanów.
Przez ostatnie dwa lata zespół Redakcji Historii Naturalnej BBC przemierzał świat, aby nakręcić serię o rodzinie rekinów. Rekin to jedyny w swoim rodzaju film przyrodniczy o tych niezwykłych, choć nie do końca dobrze zrozumianych zwierzętach.
W tym roku przypada czterdziesta rocznica nakręcenia „Szczęk”, filmu, który stawiał rekiny w negatywnym świetle. Nowa seria BBC zmieni sposób ich postrzegania, odsłaniając wszystkie aspekty ich życia i ukazując je, jako inteligentne, towarzyskie, ale bardzo skomplikowane stworzenia.
Korzystając z najnowszej technologii ultra HD oraz technologii szybkich kamer do nagrywania nieznanych dotąd zachowań, zespół sfilmował ponad 30 gatunków rekinów oraz ich kuzynów – płaszczek - w dziesiątkach miejsc na świecie.
Istnieje ponad 500 gatunków rekinów, choć bardzo wiele je różni, wszystkie należą do wielkiej zoologicznej rodziny. Największy z nich - rekin wielorybi - osiąga długość ponad 40 metrów, najmniejszy - rekin foremkowy - mieści się w dłoni i świeci w ciemności. Zespół sfilmował zaloty rekinów, formowanie się zarodka, dorastanie rekinów, a nawet sposób, w jaki czyszczą sobie zęby.
Pierwszy film przedstawia wielką różnorodność rekinów i wyjaśnia, dlaczego są takimi doskonałymi łowcami. W drugim programie przyjrzymy się sekretnemu życiu rekinów i płaszczek, począwszy od zalotów i godów, aż po dojrzewanie młodych; od ich niesamowitego sposobu nawigacji, po zaskakujące relacje, jakie nawiązały z innymi stworzeniami – nawet z ludźmi.
W kolejnym programie zobaczymy niezwykłe wysiłki podejmowane na całym świecie przez naukowców, którzy odkrywają sekrety i badają przyszłość rekinów w najtrudniejszym okresie w historii tego gatunku. W ostatniej części cyklu widzowie zostaną zapoznani z technikami filmowymi, które zostały wykorzystane podczas kręcenia każdego z odcinków serii Rekin. Przekonamy się, że nie każdy operator kamery byłby w stanie wskoczyć do wody pełnej drapieżników i spędzić w niej tyle czasu, ile potrzeba, by uzyskać ten jedyny i niepowtarzalny materiał. Zobaczymy, jak dużo przygotowań wymaga praca takich śmiałków oraz jakie szczegółowe plany muszą poprzedzić rozpoczęcie zdjęć. Nie zabraknie oczywiście zdjęć z bardzo bliskich spotkań operatorów kamer z głównymi bohaterami cyklu, rekinami.
Istnieje pond 500 gatunków rekinów.
W ostatniej dekadzie średnio sześć osób rocznie ginie w skutek niesprowokowanego ataku rekina, ale w roku 2014 zginęły tylko trzy osoby.
Szacuje się, że 100 milionów rekinów ginie z powodu rybołówstwa przemysłowego.
Najmniejszy rekin foremkowy mierzy zaledwie 15 centymetrów i mieści się w dłoni.
Największy jest rekin wielorybi, który mierzy 12 metrów – osiąga wielkość autobusu.
Najkrótsza ciąża wynosi 90 dni w przypadku cętkowanego rekina bambusowego.
Najdłuższa ciąża wynosi dwa lata w przypadku kolenia pospolitego.
Rekiny wydają na świat żywe młode albo składają jaja.
Kanibalizm wewnątrzmaciczny – albo embriofagia – ma miejsce, gdy największy i najsilniejszy embrion konsumuje swoje własne rodzeństwo. Chodzi tu o przetrwanie najlepiej przystosowanego osobnika, a dzieje się tak w przypadku tawroszy.
Wszystkie rekiny mają skórę wyposażoną w wyrostki – maleńkie struktury przypominające zęby pokryte grubą warstwą szkliwa. Technologia opracowana dzięki badaniom skóry rekinów umożliwia dokonanie znaczących postępów w medycynie, sporcie i lotnictwie.
Na głowie rekina znajdują się setki pokrytych galaretowatą substancją porów, zwanych ampułkami Lorenziniego, które służą do elektrolokacji zdobyczy i odbierania pola magnetycznego Ziemi.
Najstarsze gatunki rekinów żyją na ziemi od 400 milionów lat.
Gatunki, które z powodzeniem są hodowane w niewoli, to białopłetwe rekiny rafowe, rekiny lamparcie, rekiny brodate, niegroźne rekiny rafowe, rekiny epolety, rekiny bambusowe, rekiny psie oraz większość płaszczek, rajowatych i rekinów squatin.
Rekin epolet, którego można spotkać na Wielkiej Rafie Koralowej może „chodzić” po lądzie.
Skóra rekinów z gatunku Cephaloscyllium ventriosum zawiera fluorescencyjne białko, które odbija światło księżyca, co sprawia, że świecą one w ciemności.
Manty posiadają największy mózg ze wszystkich ryb. Są bardzo inteligentne, potrafią nawet bawić się z nurkami w wodzie.
Rekiny grenlandzkie mogą żyć w temperaturach poniżej zera.
Rekin płaszczak może połknąć ofiarę wielkości połowy rozmiarów jego ciała.
Rekin tygrysi, zwany Harry Lindo, przemierzył aż 45 000 kilometrów podczas swojej epickiej trzyletniej migracji.
Żarłacze białe atakują foki od spodu i wyskakują przy tym z wody z prędkością 30 km/h.
Rekiny wielorybie są największymi rybami morskimi, ale żywią się planktonem, czyli najmniejszymi morskimi organizmami.
Młode żarłacze żółte łączą się w grupy w tzw. „żłobkach” zlokalizowanych w namorzynach, gdzie uczą się nawzajem podstawowych umiejętności życiowych.
Niektóre rekiny, jak na przykład rekin młot, żarłacz czarnopłetwy czy rekin brodaty, są zdolne do partenogenezy, czyli poczęcia młodych bez zapłodnienia przez samca.
Wiele rekinów potrafi komunikować się w złożony sposób, zalecać się do siebie nawzajem i przejawiać zachowania społeczne.
Większość rekinów posiada pięć szczelin skrzelowych, ale niektóre posiadają ich sześć, a nawet siedem.
Żywi się jeżowcami i ślimakami, a także skorupiakami i małymi rybami.
Wody umiarkowane na wschodnim, zachodnim i południowym wybrzeżu Australii.
Rekiny Port Jackson wygląda dość prehistorycznych. W okresie od lipca do października, kiedy nadchodzi okres godowy, tysiące przedstawicieli tego gatunku zbiera się w Jervis Bay w Australii.
Dwa tygodnie później, samice składają niewiele jaj, ale każde z nich ma spiralny kształt i wielkością dorównuje głowie matki! Tak duże jaja wymagają znacznej energii do ich wytworzenia, więc samice, aby zwiększyć ich szansę na przeżycie, utykają je bezpiecznie pod skałami. Korkociągowy kształt jaja utrudnia jego wydobycie, dzięki czemu jaja są doskonale chronione przed drapieżnikami.
Żywi się ssakami morskimi, takimi jak foki, lwy morskie, słonie morskie i delfiny, ale nie pogardzi także rybami, w tym mniejszymi rekinami i płaszczkami.
Gatunek ten zamieszkuje górną część mórz i oceanów, sięgającą do 200 metrów. Wybiera tereny blisko brzegów, preferuje morza umiarkowane.
Żarłacze białe polują na foki w wodach Afryki południowej, atakują je od spodu z taką siłą, że niekiedy wyskakują całe nad powierzchnię wody. To spektakularne zachowanie zespół BBC sfilmował za pomocą zestawu kamer podwodnych, szybkich kamer i kamery zamontowanej w helikopterze.
Warto poznać też inne oblicze żarłacza białego, który jak się okazuje bywa bardzo uprzejmy. Niedawno odkryto, że żarłacze białe używają języka ciała, aby komunikować się między sobą, np. dwa rekiny dają sobie do zrozumienia, że nie są dla siebie zagrożeniem. Kiedy ponad 150 żarłaczy białych spotyka się w jednym miejscu niedaleko Gwadelupy po to, aby polować na słonie morskie, mogą używać tych sygnałów, by zakomunikować, kto dowodzi akcją, aby uniknąć konfliktów.
Żywi się drobnymi rybami dennymi, takimi jak ryby-wiewiórki czy ryby-żołnierze.
Przybrzeżne rafy koralowe, wzdłóż północnej Australii, Indonezji i Papui Nowej Gwinei.
W rozświetlonych słońcem wodach Indonezji żyje rekin o dziwnej nazwie - łobegong brodaty - który wygląda jak kawałek koralowca, kiedy leży bez ruchu i czeka, aż przepłynie koło niego niczego niespodziewająca się ofiara.
Jeśli samo leżenie nie skutkuje, używa końca ogona w charakterze przynęty. Machając nim delikatnie, wabi swoje ofiary. Nagłe otwarcie paszczy tworzy różnicę ciśnień, dzięki której ryba jest wsysana do jego paszczy i natychmiast połykana.
Wyspecjalizowany w polowaniu na ryby w szczelinach i pęknięciach raf koralowych.
Popularny rekin, spotykany na wodach sąsiadujących z rafą koralową na Oceanie Spokojnym i Indyjskim.
W ciągu dnia te spokojne rekiny są często spotykane w stadach leżących nieruchomo na rafie i lub wspólne nurkujących. Nękane przez lwy morskie i szturchane przez przepływające ryby, wydają się nieszkodliwe. Ale w nocy przekształcają się w stada bezlitosnych myśliwych, przeczesujących rafę w poszukiwaniu zdobyczy.
Wszystkie ich zmysły są doskonale przystosowane do polowania. Umieszczony na głowie elektroreceptor jest w stanie wykryć nawet najsłabszy sygnał elektryczny - nawet tak mały, jak bicie serca przestraszonej ryby. Mogą nawet wyczuć zapach wydzielany przez ryby nie będące w stanie stresu! Z taką informacją sensoryczną ich łup ma minimalne szanse by pozostać niezauważonym. Celem stają się nawet ryby głęboko schowane w szczelinach i pęknięciach rafy koralowej, gdyż smukłe ciało rekina pozwala mu na wyciskanie się do nieprawdopodobnie małych otworów. Pozostali członkowie stada blokują wszystkie drogi ucieczki, więc raz namierzona ofiara nie ma szans na uniknięcie swojego losu.
Bardzo zróżnicowana dieta od ryb kostnoszkieletowych po rekiny, foki i morświny, a nawet padlinę.
Północny Atlantyk i może Arktyczne.
Rekin grenlandzki, żyjący pod lodami Arktyki, zamieszkuje jedne z najbardziej ekstremalnych warunków. Temperatura często spada tu poniżej zera, ale dla tego drapieżnika to doskonałe środowisko. Przewiduje się, że rekin może żyć nawet do 200 lat. Obniżony metabolizm pozwala mu na zużycie bardzo niewielkiej ilości energii podczas poszukiwania jedzenia - czy to utopionego niedźwiedzia polarnego, czy martwego wieloryba.
Ale nie można dać się zwieść pozorom - rekin grenlandzki potrafi być również aktywnym myśliwym. Poluje na śpiące w oceanie foki, które próbują uniknąć kontaktu z polującym na nie na lądzie niedźwiedziem polarnym. Zjadanie ofiary rozpoczyna od głowy! Swój pokarm znajduje za pomocą wysoko rozwiniętego węchu, który kompensuje mu ślepotę. Pasożytnicza widłonoga Ommatokoita elongata przyczepia się do rogówki rekinów polarnych i żywi się ich oczami!
Głównie krewetki z rzędu Mysida.
Płytkie wody przybrzeżne wschodniego Pacyfiku.
Mimo tego, że tworzy największe skupiska płaszczek na świecie, wciąż bardzo niewiele wiadomo na temat tego gatunku. Gromadzą się tysiącami w ogromnych ławicach i prezentują jedno z najbardziej spektakularnych widowisk natury.
Uważa się, że mobule zbierają się w tak dużych gromadach, by znaleźć partnera. Zanim zaczną rytuał godowy, na wodach bogatych w plankton zaopatrują się w energię niezbędną do przedstawienia. Ławice stają się coraz większe, a pojedyncze osobniki zaczynają wyskakiwać z wody i wykonują szereg akrobacji lotniczych (salda, obroty), zanim wylądują z potężnym pluskiem. Coraz więcej osobników dołącza do pokazu, aż finalnie przestrzeń wypełniona jest skaczącymi mobulami. Uważa się, że im głośniejszy jest plusk kończący akrobację, tym większa szansa na przyciągnięcie partnerki. Ale nie przeszkadza to mniejszym członkom stada w dołączaniu do tej emocjonującej ceremonii.
Żywi się drobnymi skorupiakami i owadami.
Płycizny Wielkiej Rafy Koralowej, wody przybrzeżne północnej, wschodniej i zachodniej Australii.
Rekin epolet ewoluował, aby móc spacerować po lądzie. Żeruje na płyciznach Wielkiej Rafy Koralowej, która jest trudnym środowiskiem życia, ze względu na ekstremalne pływy i wysokie temperatury. Wielkie rekiny są zmuszone zamieszkiwać głębsze wody, dzięki czemu rekin epolet może bez przeszkód eksplorować to bogate środowisko.
Ponieważ podczas odpływu rekin może znaleźć się na suchym lądzie. Wtedy jego płetwy piersiowe mogą mu służyć, jako nogi i dzięki temu jest w stanie (dosłownie!) wyjść z kłopotliwej sytuacji.
Żaden rekin nie potrafi oddychać poza wodą, ale to nie jest problem dla epoleta. Posiada on niesamowitą zdolność przeżywania bez tlenu - może się bez niego obejść o 60 razy dłużej, niż człowiek!
Głównym pożywieniem jest plankton.
Gatunki pelagiczne, które można znaleźć również w pobliżu brzegu, na rafach oraz wokół wysp na wodach umiarkowanych, tropikalnych i subtropikalnych na całym świecie.
Największa na świecie płaszczka, gigantyczna manta, to zgrabna i delikatna istota. Migrując przez oceany, znajdują drogę śledząc topograficzne punkty orientacyjne oceanu, takie jak podwodne góry. Ale manty są również bardzo inteligentne i mają największy spośród wszystkich ryb. Komórki glejowe są uważane za oznakę inteligencji, a manty mają ich więcej niż kot domowy!
Pływając wokół nurków, manty potrafią być bardzo ciekawe, często zbliżają się na niewielkie odległości, by poznać interesujący je obiekt. Uważa się, że każda manta ma swoją indywidualną osobowość i znajduje to odzwierciedlenie w ich sposobie interakcji z nurkami. Pojawiły się nawet doniesienia o mantach szukających pomocy nurków w usunięciu żyłki owiniętej wokół płetw. O wiele więcej dzieje się za tymi dużymi oczami, niż sobie wyobrażamy.
Żywi się planktonem i nektonem, takim jak szkółki ryb, małe skorupiaki, kalmary i ikra.
Gatunek pelagiczny, występujący powszechnie we wszystkich tropikalnych i ciepłych morzach, z wyłączeniem Morza Śródziemnego.
Rekin wielorybi - największa ryba w oceanie, osiągająca długość do 18 metrów - żywi się najmniejszymi spośród stworzeń. Waży do 20 ton i żywi się planktonem filtrując go z ponad 4,5 miliona litrów spożywanej każdego dnia wody. Rekiny mogą podróżować ogromne odległości po całym wodnym świecie, w celu znalezienia bogatych w żywność miejsc. Średnio w ciągu roku rekin może przemierzyć ponad 10 000 km w ciągłym poszukiwaniu pożywienia.
U wybrzeży Półwyspu Jukatan rekiny wielorybie zbierają się na tarło w czasie, gdy mały tuńczyk uwalnia do wody miliardy ikry. To wydarzenie, powodujące największe światowe zgromadzenie rekinów wielorybich, określane jest mianem "afuera". Można zaobserwować setki rekinów, karmiących się na tej bogatej zupie z jaj tuńczyka, filtrujących dziesiątki tysięcy litrów wody w każdej godzinie.
Rekiny wielorybie nauczyły się również wykorzystywać łatwe źródła pożywienia. Niektóre rekiny na Filipinach potrafią dobrać się do pożywnego posiłkku poprzez wysysanie ryb z sieci rybackich!
Żywi się rybami kostnoszkieletowymi i skorupiakami, oraz płaszczkami i innymi rekinami.
Zamieszkuje przybrzeża i płytkie subtropikalne wody wokół USA, aż do północnych i wschodnich wybrzeży Ameryki Południowej. Spotykany także na zachodnim wybrzeżu Afryki.
Sposób, w który niektóre rekiny wydają na świat swoje młode bardziej przypomina rozród ssaków. Na odizolowanych namorzynach południowego Bimini na Bahamach ciężarna samica żarłacza żółtego rodzi w pełni uformowane młode, które nosiła 12 miesięcy – samice posiadają rekinią wersję pępowiny i łożyska, a młode mają nawet pępek. Ryzykując utonięcie na płytkich wodach, matka podpływa jak najbliżej skraju lasu mangrowego, by dać świeżo urodzonym rekiniątkom jak największe szanse ochrony przed drapieżnikami.
Małe rekiny spędzają pierwsze siedem lat w „żłobkach” znajdujących się głęboko w namorzynach, gdzie nawiązują przyjaźnie z innymi rekinami, ucząc się od nich jak znajdować jedzenie i unikać niebezpieczeństw. Rekinie podrostki odpływają coraz dalej od bezpiecznych namorzynów, by finalnie opuścić je na dobre w wieku 7-8 lat.
Niezwykłe jest to, że samice rekinów powracają do tych samych namorzynów, w których się wychowały, by urodzić tam własne potomstwo!
nc+ - kanał 80
Cyfrowy Polsat - kanał 71 lub 163
UPC - kanał 393 lub 316
VECTRA - kanał 512
TOYA - kanał 370
Netia - kanał 49
INEA - kanał 566
Orange - kanał 459